6. อสนิสุตฺตํ

[162] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ [อุปริ ตติยวคฺเค ตติยจตุตฺถสุตฺเตสุ ‘‘มา จ โข ตฺวํ ตาต เสขํ… อนุปาปุณาตู’’ติ อาคตํฯ เตน นเยน อิธาปิ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ เอตฺถ หิ กิํ สทฺเทน ปฏิกฺเขปตฺโถปิ สกฺกา ญาตุํ, ยถา ‘‘สยํ อภิญฺญาย กมุทฺทิเสยฺย’’นฺติฯ ตสฺมา กํ… อาคจฺฉตูติ เอตฺถ กมปิ… มา อาคจฺฉตูติ จ, กํ เสขํ… อนุปาปุณาตูติ เอตฺถ กมปิ เสขํ… มา ปาปุณาตูติ จ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐกถาฏีกาสุ จ อยเมวตฺโถ ญาปิโต] กํ, ภิกฺขเว, อสนิวิจกฺกํ อาคจฺฉตุ [อุปริ ตติยวคฺเค ตริยจตุตฺถสุตฺเตสุ ‘‘มา จ โข ตฺวํ ตาต เสขํ… อนุปาปุณาตู’’ติ อาคตํฯ เตน นเยน อิธาปิ อตฺโถ คเหตพฺโพฯ เอตฺถ หิ กิํ สทฺเทน ปฏิกฺเขปตฺโถปิ สกฺกา ญาตุํ, ยถา ‘‘สยํ อภิญฺญาย กมุทฺทิเสยฺย’’นฺติฯ ตสฺมา กํ… อาคจฺฉตูติ เอตฺถ กมปิ… มา อาคจฺฉตูติจ, ตํ เสขํ… อนุปาปุณาตูติ เอตฺถ กมปิ เสขํ… มา ปาปุณาตูติ จ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อฏฺฐกถาฏีกาสุ จ อยเมวตฺโถ ญาปิโต], เสขํ [อสนิวิจกฺกํ, ตํ เสขํ (ปี. ก.), อสนิวิจกฺกํ, เสขํ (สฺยา. กํ.), อสนิวิจกฺกํ อาคจฺฉตุ, กํ เสขํ (?)] อปฺปตฺตมานสํ ลาภสกฺการสิโลโก อนุปาปุณาตุ’’ [อนุปาปุณาติ (ปี. ก.)]ฯ

‘‘อสนิวิจกฺกนฺติ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลกสฺเสตํ อธิวจนํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. ทิทฺธสุตฺตํ

[163] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ , ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ กํ, ภิกฺขเว, ทิทฺธคเตน วิสลฺเลน สลฺเลน [ทิฏฺฐิคเตน วิสลฺเลน (ก. สี.), ทิฏฺฐิคเตน สลฺเลน (สฺยา. กํ.), ทิฏฺฐิคเตน วิสลฺเลน สลฺเลน (ก.), ทิฏฺฐคเตน วิสลฺเลน สลฺเลน (ปี.)] วิชฺฌตุ, เสขํ [วิชฺฌตุ, ตํ เสขํ (สี.), วิชฺฌติ, ตํ เสขํ (ปี. ก.)] อปฺปตฺตมานสํ ลาภสกฺการสิโลโก อนุปาปุณาตุ’’ [อนุปาปุณาติ (ปี. ก.)]ฯ

‘‘สลฺลนฺติ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลกสฺเสตํ อธิวจนํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ สตฺตมํฯ

8. สิงฺคาลสุตฺตํ

[164] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ อสฺสุตฺถ โน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ ชรสิงฺคาลสฺส [สิงฺคาลสฺส (ก.), ชรสิคาลสฺส (สี. สฺยา. กํ.)] วสฺสมานสฺสา’’ติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เอโส โข, ภิกฺขเว, ชรสิงฺคาโล อุกฺกณฺฑเกน [อุกฺกณฺฑเกน (สี.), อุกฺกณฺณเกน (สฺยา. กํ. ปี.)] นาม โรคชาเตน ผุฏฺโฐ เนว พิลคโต รมติ, น รุกฺขมูลคโต รมติ, น อชฺโฌกาสคโต รมติ; เยน เยน คจฺฉติ, ยตฺถ ยตฺถ ติฏฺฐติ, ยตฺถ ยตฺถ นิสีทติ, ยตฺถ ยตฺถ นิปชฺชติ; ตตฺถ ตตฺถ อนยพฺยสนํ อาปชฺชติฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูโต ปริยาทิณฺณจิตฺโต เนว สุญฺญาคารคโต รมติ, น รุกฺขมูลคโต รมติ, น อชฺโฌกาสคโต รมติ; เยน เยน คจฺฉติ, ยตฺถ ยตฺถ ติฏฺฐติ, ยตฺถ ยตฺถ นิสีทติ, ยตฺถ ยตฺถ นิปชฺชติ; ตตฺถ ตตฺถ อนยพฺยสนํ อาปชฺชติฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ อฏฺฐมํฯ

9. เวรมฺภสุตฺตํ

[165] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ อุปริ, ภิกฺขเว, อากาเส เวรมฺภา [เวรมฺพา (สี. ปี.)] นาม วาตา วายนฺติฯ ตตฺถ โย ปกฺขี คจฺฉติ ตเมนํ เวรมฺภา วาตา ขิปนฺติฯ ตสฺส เวรมฺภวาตกฺขิตฺตสฺส อญฺเญเนว ปาทา คจฺฉนฺติ, อญฺเญน ปกฺขา คจฺฉนฺติ, อญฺเญน สีสํ คจฺฉติ, อญฺเญน กาโย คจฺฉติฯ เอวเมว โข, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูโต ปริยาทิณฺณจิตฺโต ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสติ อรกฺขิเตเนว กาเยน อรกฺขิตาย วาจาย อรกฺขิเตน จิตฺเตน, อนุปฏฺฐิตาย สติยา, อสํวุเตหิ อินฺทฺริเยหิฯ โส ตตฺถ ปสฺสติ มาตุคามํ ทุนฺนิวตฺถํ วา ทุปฺปารุตํ วาฯ ตสฺส มาตุคามํ ทิสฺวา ทุนฺนิวตฺถํ วา ทุปฺปารุตํ วา ราโค จิตฺตํ อนุทฺธํเสติฯ โส ราคานุทฺธํสิเตน จิตฺเตน สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตติฯ ตสฺส อญฺเญ จีวรํ หรนฺติ, อญฺเญ ปตฺตํ หรนฺติ, อญฺเญ นิสีทนํ หรนฺติ, อญฺเญ สูจิฆรํ หรนฺติ, เวรมฺภวาตกฺขิตฺตสฺเสว สกุณสฺสฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ นวมํฯ

10. สคาถกสุตฺตํ

[166] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ อิธาหํ, ภิกฺขเว, เอกจฺจํ ปุคฺคลํ ปสฺสามิ สกฺกาเรน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปนฺนํฯ อิธ ปนาหํ, ภิกฺขเว , เอกจฺจํ ปุคฺคลํ ปสฺสามิ อสกฺกาเรน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปนฺนํฯ อิธ ปนาหํ, ภิกฺขเว, เอกจฺจํ ปุคฺคลํ ปสฺสามิ สกฺกาเรน จ อสกฺกาเรน จ ตทุภเยน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ, กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปนฺนํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ

อิทมโวจ ภควาฯ อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘ยสฺส สกฺกริยมานสฺส, อสกฺกาเรน จูภยํ;

สมาธิ น วิกมฺปติ, อปฺปมาณวิหาริโน [อปฺปมาทวิหาริโน (ปี. ก.) อปฺปมาโณติ เหตฺถ ผลสมาธิ, น สติ]ฯ

‘‘ตํ ฌายินํ สาตติกํ, สุขุมํ ทิฏฺฐิวิปสฺสกํ;

อุปาทานกฺขยารามํ, อาหุ สปฺปุริโส อิตี’’ติฯ ทสมํ;

ปฐโม วคฺโคฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ทารุโณ พฬิสํ กุมฺมํ, ทีฆโลมิ จ มีฬฺหกํ;

อสนิ ทิทฺธํ สิงฺคาลํ, เวรมฺเภน สคาถกนฺติฯ

2. ทุติยวคฺโค

1. สุวณฺณปาติสุตฺตํ

[167] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อธิคมายฯ อิธาหํ, ภิกฺขเว, เอกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานามิ – ‘น จายมายสฺมา สุวณฺณปาติยาปิ รูปิยจุณฺณปริปูราย เหตุ สมฺปชานมุสา ภาเสยฺยา’ติฯ ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ สมฺปชานมุสา ภาสนฺตํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. รูปิยปาติสุตฺตํ

[168] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘ทารุโณ, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… อิธาหํ, ภิกฺขเว, เอกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานามิ – ‘น จายมายสฺมา รูปิยปาติยาปิ สุวณฺณจุณฺณปริปูราย เหตุ สมฺปชานมุสา ภาเสยฺยา’ติฯ ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ สมฺปชานมุสา ภาสนฺตํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ทุติยํฯ

3-10. สุวณฺณนิกฺขสุตฺตาทิอฏฺฐกํ

[169] สาวตฺถิยํ วิหรติ…เป.… ‘‘อิธาหํ , ภิกฺขเว, เอกจฺจํ ปุคฺคลํ เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานามิ – ‘น จายมายสฺมา สุวณฺณนิกฺขสฺสาปิ เหตุ…เป.… สุวณฺณนิกฺขสตสฺสาปิ เหตุ… สิงฺคีนิกฺขสฺสาปิ เหตุ… สิงฺคีนิกฺขสตสฺสาปิ เหตุ… ปถวิยาปิ ชาตรูปปริปูราย เหตุ… อามิสกิญฺจิกฺขเหตุปิ… ชีวิตเหตุปิ… ชนปทกลฺยาณิยาปิ เหตุ สมฺปชานมุสา ภาเสยฺยา’ติฯ ตเมนํ ปสฺสามิ อปเรน สมเยน ลาภสกฺการสิโลเกน อภิภูตํ ปริยาทิณฺณจิตฺตํ สมฺปชานมุสา ภาสนฺตํฯ เอวํ ทารุโณ โข, ภิกฺขเว, ลาภสกฺการสิโลโก…เป.… เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ทสมํฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

ตสฺสุทฺทานํ –